W piątek 29 sierpnia 2025 r. o godz. 18.00 w Wojewódzkim Domu Kultury w Rzeszowie odbędzie się wernisaż wystawy fotograficznej pt. „Reportażystki”. Ekspozycja prezentuje cyfrową rekonstrukcję zdjęć Klementyny z Dzieduszyckich Szembekowej w opracowaniu Stefana Okołowicza i Macieja Czerniewskiego. Wystawę będzie można oglądać w Galerii WDK do 28 września 2025 r. Wstęp wolny, więcej informacji poniżej.
O wystawie:
Wystawa „Reportażystki” to wyjątkowa prezentacja fotografii autorstwa Klementyny Szembekowej – arystokratki, artystki i pasjonatki, która w latach 1897–1905 utrwalała życie codzienne, przyrodę i architekturę Zakopanego. Jej zdjęcia powstały na szklanych negatywach o wymiarach 4,5 × 6 cm i przechowywane były przez dziesięciolecia w dwóch pudełkach pochodzących z paryskiej firmy Comptoir Général de la Photographie.
O autorce:
Klementyna, z domu Dzieduszycka, urodziła się we Lwowie w 1855 r. Otrzymała staranne wykształcenie domowe – znała kilka języków obcych, interesowała się literaturą, sztuką i historią. Po wyjściu za mąż za Zygmunta Szembeka i osiedleniu się w Krakowie prowadziła salon artystyczno-intelektualny, odwiedzany przez wielu znanych twórców epoki, m.in. Henryka Sienkiewicza, Helenę Modrzejewską czy Stanisława Witkiewicza.
Fotografie Klementyny dokumentują zarówno surowe piękno tatrzańskiej przyrody, jak i życie lokalnej społeczności – zakopiańskich górali, przyjezdnych, sceny świąteczne i codzienne. Często uwieczniała także członków własnej rodziny oraz znane osobistości spotykane na Krupówkach. Na wystawie znajdą się również dwie fotografie, których nie była autorką: portret z aparatem wykonany przez Stanisława Ignacego Witkiewicza (Witkacego) oraz zdjęcie wykonane z jego ojcem przed kościołem.
O fotografii i organizatorze wystawy:
Zdjęcia zostały cyfrowo zrekonstruowane przez Stefana Okołowicza – fotografa i badacza twórczości Witkacego – oraz Macieja Czerniewskiego. Dzięki ich pracy udało się odzyskać setki nieczytelnych wcześniej ujęć. Proces obejmował zarówno skanowanie, jak i artystyczną interpretację materiału źródłowego. Udało się również odczytać oryginalne opisy negatywów, sporządzone przez Klementynę drobnym pismem na papierowych kopertkach.
Jej zdjęcia wyróżniają się nie tylko wartością dokumentalną, ale i artystyczną. Mimo ograniczeń technicznych, Klementyna potrafiła w zaskakująco świeży sposób kadrować sceny i uchwycić ich atmosferę. Po powiększeniu opracowanych plików cyfrowych ujawniły się liczne detale, które wcześniej były niedostrzegalne. Sama autorka najprawdopodobniej znała swoje fotografie jedynie z negatywów oraz niewielkich odbitek stykowych, do oglądania których potrzebna była lupa.
Wystawa „Reportażystki” jest częścią większego projektu Stefana Okołowicza pt. „«Staś W. skacze przez płot». Fotografie Klementyny hr. Szembekowej z lat 1897–1905”, którego pierwsza prezentacja miała miejsce w 2014 r. w willi Oksza – filii Muzeum Tatrzańskiego im. dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem.
W kolejnych latach fotografie były pokazywane na następujących wystawach:
- „Anioł i syn. 30 lat dialogu Stanisława i Stanisława Ignacego Witkiewiczów” (Muzeum Tatrzańskie, 2015), wraz z albumem pod tym samym tytułem;
- „Angelas ir sūnus. Witkiewicziai Zakopanėje ir Lietuvoje” (Kowno, 2018);
- „Reportażystka. Wystawa zdjęć Klementyny z Dzieduszyckich Szembek z Kolekcji Stefana Okołowicza” (Pałac Dzieduszyckich w Zarzeczu, 2024);
- „Niezmienność – wystawa fotografii Klementyny z Dzieduszyckich Szembek z kolekcji Stefana Okołowicza i malarskich widoków Podhala” (Galeria Zofii Weiss w Krakowie, 2024);
- „Światłoczułe Podhale. Fotografie ze szklanych klisz Klementyny z Dzieduszyckich Szembekowej z kolekcji Stefana Okołowicza” (Muzeum w Jarosławiu Kamienica Orsettich, 2024).
Autorem koncepcji wystawy oraz opracowania fotograficznego jest Stefan Okołowicz.
Wstęp wolny, więcej informacji na stronie Wojewódzkiego Domu Kultury w Rzeszowie.
