[Poradnik] Jak założyć komitet wyborczy na wybory samorządowe?

Wybory samorządowe za pasem, zatem jest to ostatni moment na założenie komitetu wyborczego w danej gminie, powiecie czy województwie. Poniżej kilka informacji i porad jak to sprawnie zrobić i jakie są wymogi

Konieczne dokumenty (otwiera się po kliknięciu)

• Zawiadomienie o utworzeniu komitetu
• Oświadczenie o utworzeniu komitetu
• Oświadczenie Pełnomocnika Wyborczego
• Oświadczenie Pełnomocnika Finansowego
• Wykaz podpisów

Kto może zgłaszać?

Prawo do zgłaszania kandydatów na wójtów, burmistrzów, prezydentów miast oraz kandydatów do rad gmin powiatów i sejmików mają wyłącznie komitety wyborcze. Zgodnie z Kodeksem wyborczym, w przypadku partii politycznych oraz organizacji społecznych funkcję komitetu wyborczego pełni organ danego podmiotu upoważniony do reprezentowania go na zewnątrz. W imieniu koalicji wyborczej partii, czynności wyborcze wykonuje koalicyjny komitet wyborczy utworzony przez organy partii politycznych upoważnione do reprezentowania partii na zewnątrz.

Komitet wyborczy wyborców zamierzający zgłosić kandydatów na radnych w więcej niż w jednym województwie, o swoim utworzeniu zawiadamia Państwową Komisję Wyborczą.

Wymogi do utworzenia komitetu

Obywatele, w liczbie co najmniej 15, mający prawo wybierania, mogą utworzyć komitet wyborczy wyborców, składając pisemne oświadczenie o utworzeniu komitetu z podaniem swoich imion i nazwisk, adresów zamieszkania oraz numerów PESEL.

Z treści przepisów Kodeksu wyborczego nie wynika, by obywatele tworzący komitet wyborczy wyborców musieli stale zamieszkiwać w jednostkach samorządu terytorialnego, w których komitet zamierza zgłaszać kandydatów.

Powoływanie pełnomocników (wyborczy i finansowy)

Komitet wyborczy powołuje:

• pełnomocnika wyborczego, upoważnionego do występowania na rzecz i w imieniu komitetu wyborczego, za wyjątkiem spraw związanych z gospodarką finansową komitetu;
• pełnomocnika finansowego, odpowiedzialnego za gospodarkę finansową komitetu.

Zgodnie z art. 96 Kodeksu wyborczego, można być pełnomocnikiem wyborczym tylko jednego komitetu wyborczego. Pełnomocnik finansowy komitetu wyborczego nie może być kandydatem w wyborach, pełnomocnikiem wyborczym komitetu wyborczego, pełnomocnikiem finansowym innego komitetu wyborczego oraz funkcjonariuszem publicznym w rozumieniu art. 115 § 13 Kodeksu karnego.

Pełnomocnik wyborczy i pełnomocnik finansowy nie muszą wchodzić w skład komitetu wyborczego.

Wymogi dotyczące nazwy komitetu

Nazwa komitetu wyborczego wyborców musi zawierać w pierwszej kolejności wyrazy „Komitet Wyborczy Wyborców”, a następnie nazwę komitetu wyborczego albo skrót jego nazwy odróżniające się wyraźnie od nazw i skrótów nazw innych komitetów wyborczych. Nazwa komitetu wyborczego wyborców musi być różna od nazw lub skrótów nazw partii politycznych lub organizacji wpisanych odpowiednio do ewidencji lub rejestru. Nazwa komitetu wyborczego powinna odróżniać się wyraźnie od nazw i skrótów nazw innych komitetów wyborczych.

Każdy komitet wyborczy musi mieć skrót nazwy umożliwiający jego identyfikację przez nawiązanie do pełnej nazwy komitetu. W szczególności skrót nazwy komitetu wyborczego wyborców zawiera w pierwszej kolejności wyrazy „Komitet Wyborczy Wyborców” albo „KWW”, a następnie nazwę albo skrót nazwy użytej w nazwie komitetu wyborczego. Skrót nazwy komitetu wyborczego wyborców nie może składać się z więcej niż 45 znaków drukarskich wliczając spacje. Skrót nazwy komitetu wyborczego wyborców może być taki sam jak nazwa tego komitetu.

Należy pamiętać, że na urzędowych obwieszczeniach i na karcie do głosowania umieszczony będzie skrót nazwy komitetu wyborczego, a nie nazwa komitetu wyborczego.

1000 podpisów (+ tzw. górka) do rejestracji komitetów

Komitet wyborczy wyborców musi zebrać co najmniej 1 tys.  podpisów obywateli mających prawo wybierania, popierających utworzenie komitetu wyborczego wyborców.

Wyborcy popierający utworzenie komitetu wyborczego wyborców nie muszą stale zamieszkiwać w jednostkach samorządu terytorialnego, w których komitet zamierza zgłaszać kandydatów. Utworzenie komitetu wyborczego wyborców nawet przez więcej niż 15 obywateli mających prawo wybierania nie zwalnia danego komitetu wyborczego z obowiązku zebrania co najmniej 1 tys. podpisów innych obywateli popierających utworzenie komitetu.

W związku z różnymi losowymi wypadkami doradzamy, by zebrać min. 100 więcej głosów co stanowi tzw. “górkę”. Pozwala to uniknąć sytuacji, że część głosów z różnych powodów, zostanie uznane za nieważne, a co może spowodować braku rejestracji komitetu.

Co jeśli komitet jest w jednej gminie?

Komitet wyborczy wyborców zamierzający zgłaszać kandydatów tylko w jednej gminie liczącej do 20 tys. mieszkańców nie musi zbierać podpisów obywateli popierających utworzenie takiego komitetu.

Pełnomocnik wyborczy komitetu wyborczego wyborców zawiadamia Państwową Komisję Wyborczą o utworzeniu komitetu wyborczego wyborców. Zawiadomienie to musi być dokonane w terminie do 55. dnia przed dniem wyborów. Zawiadomienie musi zostać złożone najpóźniej w dniu 12 lutego 2024 r. do godz. 16.15.

Zawiadomienia można składać w siedzibie Państwowej Komisji Wyborczej w Warszawie przy ul. Wiejskiej 10, od dnia ogłoszenia w Dzienniku Ustaw rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów o zarządzeniu wyborów. 

Zawiadomienie w formie pisemnej wraz z załącznikami może być złożone przez pełnomocnika wyborczego komitetu wyborczego wyborców lub w inny sposób doręczone Państwowej Komisji Wyborczej (np. pocztą). W razie wysłania pocztą o dotrzymaniu terminu złożenia zawiadomienia rozstrzyga data wpływu przesyłki.

Zawiadomienie o utworzeniu komitetu wyborczego wyborców musi zawierać:

• nazwisko i imię (imiona) pełnomocnika wyborczego komitetu wyborczego wyborców, który sporządził zawiadomienie oraz oznaczenie miejsca i daty sporządzenia zawiadomienia i podpis pełnomocnika pod zawiadomieniem;
• nazwę utworzonego komitetu wyborczego wyborców, ustaloną zgodnie z pkt 4;
• skrót nazwy komitetu wyborczego wyborców, ustalony zgodnie z pkt 5;
• adres siedziby komitetu wyborczego wyborców;
• informację o powołaniu pełnomocnika wyborczego i pełnomocnika finansowego komitetu wyborczego wyborców z podaniem następujących danych: imię (imiona) i nazwisko, adres zamieszkania i numer PESEL pełnomocnika wyborczego, imię (imiona) i nazwisko, adres zamieszkania i numer PESEL pełnomocnika finansowego;
• imię (imiona) i nazwiska, adresy zamieszkania oraz numery PESEL obywateli tworzących komitet wyborczy wyborców.

Ze względów organizacyjnych niezbędne jest podanie na użytek Państwowej Komisji Wyborczej danych kontaktowych do komitetu wyborczego i pełnomocników: numerów telefonów i adresów e-mail.

Zawiadomienie podpisuje pełnomocnik wyborczy komitetu wyborczego wyborców.

Do zawiadomienia załącza się:

• oświadczenie o utworzeniu komitetu;
• oświadczenie pełnomocnika wyborczego komitetu wyborczego o przyjęciu funkcji pełnomocnika wyborczego i pełnomocnika finansowego oraz spełnieniu wymogów wymienionych w art. 127 § 2 i 3 Kodeksu wyborczego;
• uchwałę komitetu wyborczego o powołaniu pełnomocnika wyborczego (jeśli informacja o powołaniu pełnomocnika wyborczego nie jest zawarta w oświadczeniu o utworzeniu komitetu);
• fakultatywnie symbol graficzny komitetu wyborczego w formie papierowej oraz elektronicznej. 
• oświadczenie o wyrażeniu zgody na użycie w nazwie komitetu wyborczego wyborców imienia i nazwiska osoby, której imię i nazwisko użyto w nazwie komitetu wyborczego wyborców, jeżeli nie jest ona członkiem tego komitetu.

Na co zwrócić dodatkową uwagę?

• Z treści nagłówka wykazu obywateli musi jednoznacznie wynikać, że złożone przez nich podpisy oznaczają poparcie dla utworzenia komitetu wyborczego wyborców oznaczonego poprzez nazwę, utworzonego w związku z wyborami do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw oraz wójtów, burmistrzów i prezydentów miast, zarządzonymi na dzień 7 kwietnia 2024 r.
• Prawo do udzielenia poparcia dla utworzenia komitetu wyborczego mają wszyscy wyborcy bez względu na miejsce stałego zamieszkania, a więc nie tylko wyborcy z jednostek samorządu terytorialnego, w których komitet wyborczy zamierza zgłosić kandydatów.

Co jeśli PKW ma zastrzeżenia? Procedura:

• Jeżeli zawiadomienie wykazuje wady, Państwowa Komisja Wyborcza, w terminie 3 dni od jego złożenia wzywa pełnomocnika wyborczego do ich usunięcia w terminie 2 dni od daty podania do publicznej wiadomości (na stronie internetowej: pkw.gov.pl w zakładce „Aktualności”) informacji o wadach zawiadomienia.. Jeśli wady nie zostaną w terminie usunięte, Państwowa Komisja Wyborcza odmawia przyjęcia zawiadomienia.
• Usunięcie wady polegającej na braku wymaganej liczby podpisów poparcia może być dokonane tylko do czasu upływu terminu przewidzianego do zawiadomienia Komisji o utworzeniu komitetu wyborczego, tj. do dnia 12 lutego 2024 r. do godz. 16.15. Jeśli ustalenia wad wykazu podpisów Komisja dokona po upływie ustawowego terminu dla przyjmowania zawiadomień lub gdy do upływu tego terminu dokonujący zgłoszenia nie dokonał uzupełnienia wykazu podpisów, Państwowa Komisja Wyborcza odmówi przyjęcia zawiadomienia.
• Pełnomocnikowi wyborczemu służy prawo wniesienia skargi do Sądu Najwyższego na uchwałę o odmowie przyjęcia zawiadomienia. Skargę wnosi się bezpośrednio do Sądu Najwyższego w terminie 2 dni od daty podania do publicznej wiadomości uchwały o odmowie przyjęcia zawiadomienia. Od orzeczenia Sądu Najwyższego nie przysługuje środek prawny.
• Zgodnie z art. 9 ust. 1 Kodeksu wyborczego termin wniesienia skargi do sądu jest dotrzymany, jeżeli skarga zostanie złożona w sądzie z zachowaniem terminu. O zachowaniu terminu w odniesieniu do przesyłki listowej rozstrzyga więc nie data nadania przesyłki, lecz data jej wpływu do sądu.

Kiedy ruszamy z kampanią?

Dopiero od dnia podjęcia przez Państwową Komisję Wyborczą uchwały o przyjęciu zawiadomienia o utworzeniu komitetu wyborczego komitet wyborczy wyborców może wykonywać czynności wyborcze, w tym, podejmować działania związane ze zgłaszaniem list kandydatów na radnych i kandydatów na wójtów (burmistrzów, prezydentów miast), tj. np. zbierać podpisy poparcia, prowadzić agitację wyborczą, a także pozyskiwać i wydatkować środki finansowe (co jest dodatkowo uwarunkowane uprzednim otwarciem rachunku bankowego).

Kwestie finansów komietetu – WAZNE!

Środki finansowe komitetu wyborczego wyborców mogą pochodzić wyłącznie z wpłat obywateli polskich mających miejsce stałego zamieszkania na terenie Rzeczypospolitej Polskiej oraz kredytów bankowych zaciąganych wyłącznie na cele związane z wyborami (art. 132 § 3 pkt 2 Kodeksu wyborczego).

Wydanie uchwały o przyjęciu zawiadomienia stanowi także podstawę do otwarcia rachunku bankowego, dokonania wpisu do Rejestru Gospodarki Narodowej (REGON) oraz nadania numeru identyfikacji podatkowej (NIP) – art. 134 § 1 Kodeksu wyborczego.

Terminy rejestracji kandydatów

Pełnomocnik wyborczy komitetu wyborczego wyborców, w terminie trzech dni od dnia upływu terminu na zgłoszenie do rejestracji list kandydatów, tj. do dnia 7 marca 2024 r. zawiadamia Państwową Komisję Wyborczą o adresie strony internetowej, na której komitet wyborczy umieszcza informacje określone w Kodeksie wyborczym (art. 102 § 1 Kodeksu wyborczego).

Po wydaniu przez Państwową Komisję Wyborczą uchwały o przyjęciu zawiadomienia o utworzeniu komitetu wyborczego wyborców nie są dopuszczalne zmiany nazwy komitetu wyborczego i skrótu nazwy, celu w jakim komitet został utworzony (zgłaszania list kandydatów do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw oraz kandydatów na wójtów, burmistrzów i prezydentów miast) oraz jego symbolu graficznego. Ponadto nie jest możliwe przyjmowanie nowych członków komitetu wyborczego. 

Natomiast w przypadku gdy liczba członków komitetu wyborczego ulegnie zmniejszeniu poniżej 15 osób, komitet wyborczy wyborców ulegnie rozwiązaniu z mocy prawa (art. 101 § 3 Kodeksu wyborczego).