Generał Stanisław Maczek, to jeden z najlepszych dowódców nie tylko polskich, ale i alianckich w czasie II Wojny Światowej. Warto przy tej okazji przypomnieć, karierę w Wojsku Polskim rozpoczął w Krośnie, w listopadzie 1918 roku! Natomiast podczas wojny obronnej 1939 roku walczył z Niemcami na terenie dzisiejszego Podkarpacia w bitwach pod Łańcutem, Rzeszowem i Jarosławiem. Generał jest honorowym obywatelem Rzeszowa i Łańcuta.
Wniosek o nadanie szkole imienia Generała Stanisława Maczka został skierowany przez Radę Szkoły do władz miasta, wraz z uzasadnieniem. Imię szkole zostanie oficjalnie nadane 31 marca 2023 r. w 131 rocznicę urodzin generała i na ten dzień planowane są uroczystości szkolne związane z nadaniem imienia. Do tej pory Stanisław Maczek uhonorowany był w Krośnie jedynie poprzez nazwanie jednej z ulic miasta.
Stanisław Maczek, jako student we Lwowie, włączył się w działalność patriotyczną i należał do Związku Strzeleckiego. Podczas I Wojny Światowej nie walczył w Legionach Polskich, ponieważ został powołany do wojsk austro-węgierskich.
W czasie I Wojny Światowej walczył na froncie włoskim. Został podporucznikiem, a jako dowódca kompanii otrzymał liczne odznaczenia austriackie. Po zawieszeniu broni w 1918 roku zdezerterował i już 14 listopada wstąpił do Wojska Polskiego w Krośnie. Otrzymał dowództwo kompanii, z którą wyruszył na odsiecz oblężonego przez Ukraińców Lwowa. Już 20 listopada żołnierze Maczka wyzwolili Ustrzyki Dolne. Kolejnym istotnym punktem w karierze Stanisława Maczka było utworzenie „lotnej kompanii szturmowej”, wzorowanej na podobnych jednostkach austriackich. Była to formacja dysponująca dużą siłą ognia dzięki użyciu CKM-ów i moździerzy oraz możliwością szybkiego przemieszczania, dzięki użytym solidnym parokonnym wozom. Na owe czasy stanowiło to bardzo skuteczne połączenie szybkości i siły, co przyczyniło się do licznych sukcesów Maczka na froncie. W czerwcu 1919 roku Stanisław Maczek został osobiście awansowany przez Józefa Piłsudskiego na stopień kapitana. Nastąpiło to na polu walki, po zdobyciu silnie bronionego wzgórza, górującego nad polem bitwy o Czerniów.
Podczas wojny polsko-bolszewickiej kpt. Stanisław Maczek sformował “batalion szturmowy”, który w połowie sierpnia 1920 roku dokonał istotnego przełamania frontu 24 dywizji sowieckiej.
W 20-leciu międzywojennym Maczek szkolił się i awansował. Otrzymał stopień pułkownika. W 1938 roku przekazano mu dowództwo nad 10 Brygadą Kawalerii. Pomimo nazwy, była to w tamtym czasie jedyna wielka jednostka motorowa Wojska Polskiego. Miała to być formacja posiadająca liczną broń przeciwpancerną, która do przemieszczania się wykorzystuje ciężarówki, w szwadronach rozpoznawczych ma motocyklistów, a ponadto uzbrojona jest w czołgi i samochody pancerne. W ten sposób realizowano koncepcję ppłk dypl. Stanisława Sadowskiego, który wobec widocznego, bardzo szybkiego, rozwoju broni pancernej w III Rzeszy i ZSRR stwierdził: “W naszych warunkach nasuwa się nieodparcie konieczność tworzenia szybkich i lekkich oddziałów specjalnych, dla uzupełnienia środków walki z wielkimi jednostkami pancernymi nieprzyjaciela. Będą to oddziały motorowe, wyposażone w niezbędną broń pancerną i przeciwpancerną”.
W praktyce, do wybuchu wojny we wrześniu 1939 roku, zdołano sformować jedną taką brygadę, na dodatek jej stan był daleki od ideału. Niemniej, pod dowództwem Maczka żołnierze intensywnie ćwiczyli, a sam dowódca zapoznawał się z terenem, na którym miały się toczyć przewidywane walki. Samą brygadę w swoich wspomnieniach opisał tak: “Oto jednostka defensywna o szybkości straży pożarnej, tyle, by na czas zlokalizować pożar to tu, to tam. Brygada w tej koncepcji była raczej próbą defensywnej odpowiedzi na grozę jednostek szybkich – dywizji pancernych nieprzyjaciela. Próbą, gdyż stosunek góry wojskowej był wciąż jak do eksperymentu” (Stanisław Maczek, “Od podwody do czołga”).
Ta “straż pożarna” Maczka okazała się jednak niezwykle skuteczna, zadając poważne straty Niemcom, w wojnie obronnej 1939 roku. Maczek osłaniał odwrót Armii Kraków i Armii Karpaty skutecznie stawiajac opór XXII Korpusowi Pancernemu w bitwach pod Jordanowem, Nowym Wiśniczem, Rzeszowem i Łańcutem. Maczek z powodzeniem stosował szybkie manewry i z powodzeniem wykorzystywał jednostki pancerne, którymi dysponował. Dowiódł swoich umiejętności prowadzenia szybkiej, manewrowej wojny i słuszności koncepcji tworzenia wyspecjalizowanych, zmotoryzowanych oddziałów, które mogą szybko dotrzeć na zagrożony odcinek, by zatrzymać nieprzyjacielskie czołgi. Niestety wobec postępów wojsk niemieckich i agresji ze strony ZSRR, Maczek był zmuszony by wraz ze swoimi żołnierzami wycofać się przez granicę polsko-węgierską. Warto tu podkreślić, że 10 Brygada Kawalerii była jedyną polską wielką jednostką, która nie uległa rozbiciu lub rozproszeniu, ani też nie dostała się do niewoli. 15 listopada 1939, w uznaniu zasług, Stanisław Maczek otrzymał awans do stopnia generała brygady, a za udział w wojnie obronnej 1939 otrzymał Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari.
Po raz kolejny z Niemcami przyszło mu walczyć w obronie Francji. Stamtąd przedostał się do Wielkiej Brytanii, gdzie ponownie tworzono Wojsko Polskie. Generał Maczek został dowódcą 1 Dywizji Pancernej, która wzięła udział w wyzwalaniu Francji, Belgii i Holandii, a także wkroczyła do Niemiec. Tam gen. Maczek między innymi zdobył bazę Kriegsmarine w Wilhelmshaven. Szczególnym osiągnięciem Maczka było wyzwolenie Bredy w Holandii, gdzie dzięki oskrzydleniu Niemców udało się uniknąć strat wśród mieszkańców. Żołnierze Maczka zostali honorowymi obywatelami miasta, a on sam, na wniosek mieszkańców Bredy, otrzymał honorowe obywatelstwo Holandii. W mieście znajduje się pomnik ku czci polskich żołnierzy, polski cmentarz wojskowy, muzeum gen. Maczka. On sam także został pochowany w Bredzie, obok swoich żołnierzy. Do dzisiaj rocznica wyzwolenia miasta jest hucznie obchodzonym świętem.
Lata powojenne nie oznaczały dla polskiego bohatera honorów i zaszczytów. Ludowa ojczyzna pozbawiła go obywatelstwa. Generał żyjąc na uchodźctwie utrzymywał się z pracy jako barman, pozbawiony świadczeń dla oficerów alianckich. Polskie obywatelstwo przywrócono mu dopiero w 1989 roku. Generał Maczek otrzymał też honorowe obywatelstwo m. in. Rzeszowa i Łańcuta.
Zmarł w 1994 roku, w wieku 102 lat, w Edynburgu.
“Nadanie imienia Generała Stanisława Maczka (…) pozwoli ukierunkować dalsze działania dydaktyczno-wychowawcze szkoły na jej wszechstronny rozwój i uczyni ją rozpoznawalną w środowisku lokalnym. Nadanie szkole imienia Generała Stanisława Maczka przyczyni się do wzbogacenia tradycji oraz przywiązania do wartości patriotycznych, a także promowania jej pozytywnego wizerunku” – czytamy w uzasadnieniach uchwał nadających imię gen. Maczka dla III Liceum Ogólnokształcącemu w Krośnie i Technikum nr 5, wchodzącym w skład Zespołu Szkół Elektrycznych i Ogólnokształcących w Krośnie.
