Rozpoczęły się konsultacje z radami gmin w sprawie aktualizacji polskiej sieci Natura 2000. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska opracowała propozycje utworzenia nowych obszarów chronionych oraz zmianę granic tych już istniejących w sieci Natura 2000. Jednym z proponowanych przestrzeni jest Tunel Kolejki Wąskotorowej w Szklarach.
Tunel w Szklarach to niezwykły obiekt, który skrywa w sobie bogatą historię sięgającą czasów cesarstwa austro-węgierskiego z 1904 roku. Umiejscowiony na trasie przejazdu Przeworskiej Kolei Dojazdowej, początkowo pełnił funkcję transportową, umożliwiając przewóz buraków do cukrowni “Przeworsk”, drewna, kamieni oraz innych produktów pochodzących z lokalnych gospodarstw. Jednakże od 1993 roku ten kawałek historii przekształcił się w popularną atrakcję turystyczną, przyciągającą licznych miłośników.
W szerszym kontekście, historia kolei wąskotorowej w Europie miała swój początek jako forma pomocnicza, przemysłowa, służąca głównie celom lokalnym. Wiodącymi inicjatorami tego typu kolei były Wielka Brytania i Cesarstwo Austro-Węgierskie. Przeworska Kolej Dojazdowa (PKD), zanim stała się popularnym miejscem turystycznym, nosiła oryginalną nazwę Schmalspurige Localbahn Przeworsk-Dynow (Wąskotorowa Kolej Lokalna Przeworsk-Dynów) i zapoczątkowała swoją działalność w 1904 roku na terenie polskiej Galicji.
Konstrukcja PKD służyła głównie do transportu ładunków takich jak płody rolnicze, drewno, żwir i kamienie, w szczególności buraki cukrowe do cukrowni “Przeworsk”. Linia kolejowa biegła z Przeworska do Dynowa, a tunel w Szklarach był jednym z ważniejszych elementów trasy.
Tunel w Szklarach wyróżnia się imponującą długością wynoszącą 602 metry, plasując go na czele listy najdłuższych tuneli wąskotorowych w Europie. Niezwykłym elementem związanym z tym tunelem są również jego wrota, które dawniej wykonane były z drewna, a obecnie zastąpione zostały stalowymi. Dzięki swojej unikalnej historii i charakterowi, Tunel w Szklarach stanowi fascynującą atrakcję dla turystów, przenosząc ich w czasie do epoki cesarstwa austro-węgierskiego.
Tunel w Szklarach jest niezaprzeczalnie jedynym tego rodzaju obiektem na trasach turystycznych wąskotorowych kolei w Polsce. Jednak nie tylko jego unikalny charakter historyczny, lecz także fakt, że został wybrany przez kilka gatunków nietoperzy jako miejsce hibernacji, skłonił do propozycji objęcia go ochroną w ramach Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000.
Jak podaje serwis prasowy Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Rzeszowie, wśród nietoperzy zamieszkujących ten tunel można spotkać m.in. mopka zachodniego, nocka dużego, mroczka późnego, gacka brunatnego oraz nocka Natterera. Spośród nich szczególną uwagę zwraca mopek zachodni, który występuje tam licznie i jest objęty ochroną w załączniku II Dyrektywy Siedliskowej.
Regularne obserwacje odnotowały obecność ponad 100 osobników mopka zachodniego na terenie tunelu w latach 2012-2014, osiągając kulminację w lutym 2013 roku, kiedy zarejestrowano hibernację aż 270 osobników tego gatunku. Z uwagi na istotne znaczenie tego terenu dla hibernacji nietoperzy, Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska proponuje ustanowienie obszaru Natura 2000 pod nazwą “Tunel w Szklarach PLH180056”.
Propozycje stworzenia nowych obszarów Natura 2000, w tym Tunelu w Szklarach, zostały przekazane do konsultacji zainteresowanym radom gmin. Po zakończeniu konsultacji, propozycje te zostaną poddane zatwierdzeniu przez Radę Ministrów i następnie przez Komisję Europejską, mając na celu ochronę cennych siedlisk przyrodniczych i gatunków zagrożonych.
Wizualizacja obszaru Natura 2000 Tunel w Szklarach PLH180056 dostępna jest w Geoserwisie GDOŚ (https://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy/) w zakładce: Zmiany granic Natura 2000 – warstwy: „konsultowane obszary siedliskowe – powiększenie” i „konsultowane obszary siedliskowe – zmniejszenie”.
Fot. Bartosz Dubiel, Stalaktyty w tunelu kolejowym w Szklarach/Podkarpackie Travel
